Bazıları, (Osmanlının gerileme ve yıkılış sebebinin ictihad kapısının kapanması olduğunu ve Osmanlı tarihi boyunca dört, beş tefsir yazıldı, ondan sonra Kur’ana başvurmadılar) diyorlar. Doğru mudur?

Cevap: Şimdi tefsirden, meâlden geçilmiyor, niye geri kalıyoruz, niye bir türlü ilerleyemedik? Osmanlı devleti yıkıldıktan sonra yıllarca Osmanlı kötülendi. Osmanlı döneminde, dünya çapında ilim adamları, âlimler yetişiyordu. Yeni tefsir yazınca, âyet-i kerimeleri kafalarına göre yorumladılar. İctihad kapılarını kendi kafalarına göre açtılar. Kur’an tercümesi okuyan da müctehid kesiliyor. Peki, niye ilerleme olmuyor, niye câmiler dolmuyor, niye insanların yüzü âhirete dönmüyor? Osmanlı döneminde niye insanlar halim, selim idi, mütevâzi idi, kibirli değil idi? İslâmiyeti biliyorlardı, amel ediyorlardı. Tefsir, Allahü teâlânın âyet-i kerimede neyi murad ettiğidir. Murad-ı ilâhiyi en iyi bilen Peygamber efendimizdir “aleyhissalâtü vesselâm”. Peygamber efendimiz “aleyhissalâtü vesselâm” açıklamış, hadis-i şeriflerle bildirmiş. Ehl-i sünnet âlimleri de kitâplarına yazmış. Allahü teâlâ müfessirler de yaratmış. Ondan sonraki nesle zaten ihtiyaç kalmamış ki. Dolayısıyla tatbik edilecek olanlar meydandadır. Böyle söyleyenler ya bir mason locasına kayıtlıdır, ya mezhebsizdir, zındıktır. Dışarıdan bunları besleyenlerden bunlar nemalanmaktadır. Bu şekilde küfürlerini kusmaktadırlar. Bunların maksatları İslâmiyeti bozmaktır. Hıristiyanlık gibi dejenere etmek, dinsizliklerini, ahlâksızlıklarını açık net bir şekilde icrâ etmektir. Hicri ikiyüz yılından sonra gelen, ictihad makâmına yükselmiş olanlar, müctehid olduklarını imâ bile etmemişler. Daha sonraki dönemlerde gelen müctehid âlimler, önceki mutlak müctehidlerin ictihadlarından, kendi zamanında hangisi daha uygun ise, onu tercih etmişlerdir. Zaten bunlar fıkıh kitâplarına yazılmış. (Fâideli Bilgiler) kitâbında, müctehid, ictihad ve Osmanlıya yapılan iftiralar hakkında geniş cevâplar var. O zaman mutmain olunur.