Namâzlarda cem durumu nasıl olacak?

Cevap: Hanefî mezhebinde Arefe günü [Zil-hiccenin dokuzuncu günü] Arafatda, öğle ile ikindi birleştirerek kılınır. Akşam güneş batınca Müzdelifeye geçilir ve akşamla yatsıyı da Müzdelifede cem edilir. Bu, dört mezhebde de vardır. Ama hanefî mezhebinde, buradan başka bir yerde cem yoktur. Cem, birleştirmek demektir. Öğle ile ikindiyi öğle veyâ ikindi vaktinde, akşamla yatsıyı da akşam veyâ yatsı vaktinde kılmaktır. Mâlikî, şâfi’î ve mezhebinde seferdeyken de cem vardır. Yani yolculuk anında öğle ile ikindi, akşamla da yatsı cem edilebiliyor. Hanbeli mezhebinde, seferde olduğu gibi, mukîm iken de cem edilebilir. Dolayısıyla diğer üç mezhebdeki [hanefî, mâlikî, şâfi’î] bir müslümân, mukîm iken, kendi mezhebindeki bütün şartları zorladı, namâz kılacak, abdest alacak yer aradı, bulamadı, namâz vakti sıkıştı, çıkmak üzere, böyle durumlarda hanbeli mezhebi taklîd edilerek, öğle ile ikindi öğle veyâ ikindi vaktinde, akşamla da yatsı, akşam veyâ yatsı vaktinde cem edilerek kılınabilir. Ama bu zarûret olduğu zamân. Meselâ ikindiyi öğle vaktinde kıldık, sonra şartlar müsâid oldu ise, ikindiyi iâde etmek evlâdır.